Wat hebben een oude boomstronk, een glanzende foto en een stuk schuimplastic met elkaar gemeen? Weinig zou je zeggen. Kunstenaar Clemens Zalm ziet dat anders. Voor hem zijn het dankbare materialen die hij in zijn ruimtelijk werk zo weet te combineren dat er een interessante eenheid ontstaat. Zo kan het dat bij hem een glanzende foto met de afbeelding van een golvende zee zo is samengebracht met een ruw stuk hout, dat de nerven op golven lijken en de golven op nerven. Zalm is gefascineerd door organische en constructieve vormen. Vormen uit de natuur, zoals rotspartijen en rivieren, maar net zo goed door vormen ontstaan in de fabriek zoals schuimplastic. Door detaillering en herhaling wordt er door Zalm geabstraheerd. “Ik ben geen fotograaf”, zegt hij, “ik schilder met fotografie”. Wie zijn werk bekijkt begrijpt wat hij bedoelt. De fotografie is een middel om een verhaal te vertellen, zoals een grillig gevormde boomstronk of een stuk plastic dat ook kan zijn. Het is geen literair of politiek verhaal dat hij kwijt wil. Het gaat hem meer om het verhaal over de kwetsbaarheid van het bestaan, over het feit dat niets vaststaat en alles in beweging is.

Vanaf de eerste decennia van de 20ste eeuw beseffen veel kunstenaar dat niet alleen de penseel gebruikt kan worden om kunst te maken. Alles kan bij wijze van spreken als materiaal dienen voor een bijzondere creatie. Dan gaat het alleen nog om de kunst van de beperking. Kijken hoe je door de juiste weglating, en de juiste verbeelding, je eigen visie volop kenbaar kan maken. Want daar gaat het bij kunstwerken om die de toeschouwer iets willen laten beleven. Na de tweede wereldoorlog volgen de kunststromingen elkaar in snel tempo op: lyrisch abstract, geometrisch abstract, conceptuele kunst, om er enkele te noemen. De kunstenaar van nu kan putten uit een rijk recent verleden. De enorme keuzevrijheid kan een nadeel zijn voor de minder getalenteerde die door de bomen het bos niet meer kan zien. Een eigen visie is dan essentieel en kunstenaar Clemens Zalm heeft bewezen dat hij die heeft: geïnspireerd door vertegenwoordigers van bovengenoemde kunststromingen heeft hij een heel eigen beeldtaal ontwikkeld.

Maart 2011 Anne Marie Boorsma (kunsthistorica)